"İbadət iki qisimdir: Bir qismi müsbət, digəri mənfi. Müsbət qismi məlumdur. Mənfi qismi isə, xəstəliklər və müsibətlərlə zəifliyini və acizliyini hiss edib Allaha təvəkkül edib, onu düşünüb, ona yalvarmaqdır. Əgər səbr etsə, müsibətin mükafatını düşünsə, şükr etsə, o vaxt hər bir saatı bir gün ibadət hökmünə keçər. Qısacıq ömrü uzun bir ömür olar."
Allah Rəsulunun (s.ə.s.) ən mükəmməl mənada reallaşdırdığı vəzifələrindən biri də səbrdir. O (s.ə.s.) səbr imtahanını da hicrətlərlə, müharibələrlə, müsibət və çətinliklərlə qazanmışdır.
Namaz möminin miracıdır. Müsibət və xəstəliklər isə bir başqa yüksəliş nərdivanıdır. Bir Müsəlman, Allahın hər əmrini dinlədikcə və hər qadağanından çəkindikcə yüksələr. Bu yüksəlmənin bir başqası da müsibət və xəstəliklərə səbr yoluyla reallaşar. Məruz qaldığı müsibətlər insana aciz bir qul olduğunu və yol qəzalarından sellərə, fırtınalara qədər heç bir hadisəni önləyəcək gücə sahib ola bilmədiyini dərs verər. Xəstəliklər də eyni dərsi insanın iç aləmində təkrarlayar. Xarici təsirlər kimi öz bədənindəki hadisələrə də söz keçirə bilmədiyini çox yaxşı anlayan insan, müalicə üçün lazımlı tədbirləri aldıqdan sonra, özünə malik ola bilmədiyinin şüuru ilə Rəbbinə təvəkkül edər və şəfanı Ondan gözləyər. Bu hal mömin üçün böyük bir tərəqqidir.
Bir ömür boyu belə dəyişik təcəllilərlə fərqli imtahanlar keçirən insanlar, bu qısa dünya həyatının ardından əbədiyyət yurduna köç edəcəklər. Bu kölgələrin əsillərinə qovuşacaq, bacarıq və söhbət nemətini də kamalıyla orada tapacaq və dadacaqlar.
Sədəqənin bəla və müsibətləri önlədiyinə dair hədisi şəriflər vardır. Bu baxımdan həm verilən nemətə şükr olsun deyə həm də sədəqə niyyətinə Qurban kəsmək caizdir.
- Əvvəla "qulun edəcəyi hər şey xeyirdir" deyə bir qayda yoxdur. Elə olsaydı, oğrunun etdikləri də özü üçün xeyir olardı ...
"Sizin xoşunuza gəlməsə də, döyüş sizə fərz qılındı. Ola bilsin ki, sevmədiyim bir şey sizin üçün xeyirli, sevdiyiniz bir şey isə sizin üçün zərərli olsun. Allah bilir, siz isə bilməzsiniz. "(Bəqərə, 2/216) məalındakı ayə və bənzərlərində" hər şey qul üçün xeyirdir "deyilmiy.
Deyilən şey; insanların öz ağıllarına görə hər zaman doğrunu tapa bilməyəcəklərinə, bəzən xoşlarına gələn bir şeyin özləri üçün zərərli ola biləcəyi kimi, xoşlarına gəlməyən şeylərdə də özlərinə faydalı ola biləcəyi vurğulanmışdır.
- Bununla insana bu dərs verilmişdir:
İnsanlar öz arzularına, həva və həvəslərinə görə həyatlarını yaşamasınlar. Əksinə, Allahın əmr və yasaqlarını əsas alsınlar .. Çünki Allah hər şeyi haqqıyla biləndir, insanlar isə bilə bilməzlər.
Demək ki, bu kimi ayələrdə əsl vurğulanan şey, "sirati-müstəqim" deyilən Quranın və Hz. Peyğəmbərin yolunu təqib etməyin zəruriliyidir.
Həyatda insanın fikir və ya hərəkət əsasında başına gələn çətinliklər, bir imtahan məlzəməsi ola bilər. Ancaq bunun da əsl səbəbkarı yenə insanın özüdür.
Məsələn: Qaydalara tabe olmadığı üçün qəza edir; yemək yeməyə israf etdiyi üçün mədə sancısını çəkir. Tərli tərli soyuq su içdiyi üçün soyuqdəymə olur. Guya elm naminə mənfi, neqativ təsiri olan bəzi kitablar oxuduğu üçün, vəsvəsə xəstəliyinə mübtəla olur ..
Bu siyahını uzatmaq mümkündür. Arif olana işarə yetər ..
Məhz bunun kimi səhvlərimizin fakturasını Allaha kəssəniz, bunu əvəzi ağır olur.
"Ey insan! Sənə gələn hər yaxşılıq Allahdandır. Başına gələn hər pislik isə özündəndir. Rəsulum! Səni bütün insanlara elçi göndərdik. Şahid olaraq Allah kifayət edər. "(Nisa, 4/79) tərcüməsindəki ayədə bu mövzuyla əlaqədar əhəmiyyətli ölçülər verilmişdir.
- Bununla bərabər, dini olmayan müsibətlər və sıxıntılar, Allahın göz önündə saxladığı səbir-şükür cizgisində qiymətləndirilsə, bunların insanlar üçün yalnız xeyirli deyil, eyni zamanda bir çox mənəvi yüksəlişlər, mükafatlar qazandıracaq bir xeyirə çevrilər.
Bu mövzuda xülasəylə bir neçə -Nurani- nöqtəyə işarə etməkdə fayda vardır:
a) "Həyat müsibətlərlə, xəstəliklərlə saflaşır, kamilliyə çatır, qüvvət tapır, tərəqqi edir, nəticə verir, təkmilləşir; həyat vəzifəsini yerinə yetirir. Yeknəsək istirahət döşəyindəki həyat, xalis xeyirdən ibarət olan vücuddan çox, xalis şər olan Adəmə (yoxluğa) yaxındır və ona gedir. "(Ləm'alar, 9)
b) "Bu dünya, imtahan meydanıdır və hizmət yeridir; ləzzət və ödəniş və mükafat yeri deyildir. Madam xidmət yeridir və ibadət məhəlidir; xəstəliklər və müsibətlər, dini olmamaq və səbr etmək şərtiylə o xidmətə və o ibadətə çox müvafiq olur və qüvvət verir. Və hər saatı, birgün ibadət hökmünə gətirdiyindən şikayət deyil, şükr etmək gərəkdir "(Ləm'alar, 10).
c) "Hər zamanın bir hökmü var. Bu qəflət zamanında müsibət şəklini dəyişdirmişdir.Bəzi zamanlarda və bəzi şəxslərdə bəla, bəla deyil, bəlkə bir ilahi lütfdür. Ben bu zamandakı xəstəlikli və sair müsibətə uğrayanlardan (fəqət müsibət, dinə toxunmamaq şərtiylə) bəxtiyar gördüyümdən, xəstəlik və müsibət əleyhdarı olmaq barəsində mənə bir fikir çəkdirmir. Və məndə, onlara acımaq hissini miras qoymur. Çünki hansı bir gənc xəstə yanıma gəlmişdirsə, görürəm ki, əmsallarına nisbətən bir dərəcə dini və axirət vəzifəsinə qarşı bağlılığı var. Ondan bilirəm ki, elələri haqqında o növ xəstəliklər müsibət deyil, bir növ ilahi nemətdir. Çünki hər nə qədər o xəstəlik onun dünyəvi, fani, qısa həyatına bir zəhmət salmır. Lakin onun əbədi həyatına faydası toxunur, bir növ ibadət hökmünə keçir. Əgər səhhətinə qovuşsa, gənclik sərxoşluğuyla və zamanın səfahətiylə əlbəttə xəstəlik halətini mühafizə edə bilməyəcək, bəlkə səfahətə atılacaq "(Ləm'alar, 13)
d) "Xəstəlik iki qisimdir. Bir qismi həqiqi, bir qismi vəhmîdir (olmadığı halda var zənn edilən). Həqiqi qisimi isə Safi Hakîmi Zülcəlal, yer kürəsi olan böyük əczaxanasında, hər dərdə bir dərman qoymuşdur. O dəvalar isə, dərdləri istərlər. Hər dərdə bir dərman xəlq etmişdir. Müalicə üçün dərmanlar almaq, istifadə etmək qanunidir. Lakin təsiri və şəfanı, Cənab-ı Haqqdan bilmək lazımdır. Dərmanı o verdiyi kimi, şəfanı da o verir. Mahir dindar həkimlərin tövsiyələrinə əməl etmək, əhəmiyyətli bir dərmandır. Çünki əksər xəstəliklər sui-i istifadələrdən, pəhrizsizlikdən və israfdan və xətalardan və səfahətdən və diqqətsizlikdən gəlir.Dindar həkim, əlbəttə qanuni bir dairədə nəsihət edir və vəsiyyət edir. Sui istifadələrdən, israflardan çəkindirir, təsəlli verir. Xəstə o vəsiyyətə və o təsəlliyə etimad edib xəstəliyi xəfifləşir, çətinlik yerinə bir fərahlıq gəlir. Amma vəhmî xəstəlik qismi isə; onun ən təsirli dərmanı, əhəmiyyət verməməkdir. Əhəmiyyət verdikcə o böyüyər, şişər. Əhəmiyyət verməzsə kiçilər, dağılar " (Ləm'alar, 217).
e) İmtahan şəkillərindən biri "inbisat" (fərahlıq, sevinc halı), biri də "İnkıbaz" dır (darlıq çətinlik halı). "Lütfün də xoş, qəhrin də xoş!" Deyə bilməsək bil, zehinimizdə bu inkıbaz halının də bir imtahan olduğu, bunda müvəffəqiyyətli olmaq böyük savab qazandıracağını düşünüb dinc ola bilərik. Xüsusilə, hər zaman Allahın sonsuz rəhmətini düşünüb, həmişə bu çətinliklərin yaxında keçəcəyini təsəvvür etmək, həm savab, həm də bir ləzzət qazandıra bilər. Çünki, "zəvali ələm (kədərin yox olması) ləzzət olduğu" kimi, bu zəvalı təsəvvür etmək də ləzzət verir.
f) Allaha qarşı münasibətlərimizdə hər zaman eyni coşğunu hiss etməyə bilirik. Bu halət-i ruhiyyəni hazırlayan bəzi xətalarımız olduğu mövzusunda düşünüb istiğfar etmək gözəldir. Bununla bərabər, bu "sıxıntı" halını Allahdan uzaqlaşmaq kimi şərh etmək səhvdir / və ya hər zaman doğru deyildir.
- Bu mövzunu Bədiüzzamanın bu yığcam ifadələriylə bitirək:
"Kastamonuda təqva əhli bir şəxs, şikayət tərzində dedi:" Mən sükut etmişəm. Əvvəlki halımı və zövqləri və nurları itirmişəm. " Mən də dedim: Bəlkə tərəqqi etmisən ki, nəfsi oxşayan və axirət meyvəsini dünyada daddıran və xudbinlik hissini verən zövqləri, kəşfləri öncə buraxıb, daha yüksək mövqeyə, məhviyyət (alçaq könüllü) və qüruru tərki və fani zövqləri axtarmamaq ilə uçmuşam. Bəli, əhəmiyyətli bir ilahi ehsan; ehsanını, ənaniyyətini (qürurunu) buraxmayana hiss etməməkdir .. ta ucb (özünü bəyənmək) və qürura girməsin. "(Şüalar, 317)
Hər şeydə bir xeyir var, sözü doğrudurmu? Bu söz harada istifadə edilməlidir? Pis bir hadisədə də xeyir vardırmı?
