Kasıb möminlər, varlı möminlərdən daha fəzilətlidirlərmi?

Səhl b. Sad əs-Səidi (radiyallahu anh)'dan belə rəvayət edilir:

Bir dəfə Allah rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm)'in yanından (varlı) bir adam keçdi. Bunun üzərinə Peyğəmbər (yanında olanlara):

"Bu (varlı) adam haqqında  deyirsiniz?" buyurdu. Orada olanlar:

Bu adam haqqında sənin görüşünə uyğun söz söyləyərik. (Xarici görünüşünə görə və dünyalıq cəhətindən isə) belə deyərik:

"Bu adam:

• insanların ən şərəflilərindəndir. 

• (bir qız-qadın ilə) evlənmək istəsə, evlənilməyə;

• (bir şey üçün) şəfaətçi (vasitə) olarsa, şəfaətçiliyi (vasitəliyi) qəbul edilməyə;

• bir şey söyləsə, sözü eşidilməyə 

layiq bir kimsədir." dedilər.

Allah rəsulu da susdu. Bu əsnada (kasıb olan) başqa bir adam keçdi. Bunun üzərinə Peyğəmbər:

"Bu adam haqqında nə deyirsiniz?" diyə soruşdu. Orda olanlar:

"And olsun Allaha, ey Allahın rəsulu! Biz belə deyərik:

Bu adam:

Müsəlmanların kasıblarındandır. O buna layiqdir:

• (bir qız-qadın ilə) evlənmək istəsə, onunla evlənilməz;

• (bir şey üçün) şəfaətçi (vəsilə) olsa, şəfaətçiliyi qəbul edilməz; və

• bir şey söyləsə, sözü eşidilməz." 

dedilər. Bunun üzərinə Peyğəmbər:

"Bu (kasıb), şübhəsiz, dünya dolu o biri (varlı) adam kimilərdən xeyirlidir." buyurdu.

(İbn Macə, Sünən tərcümə və şərhi, Kitabü'z-Zühd (Zühd kitabı): "Kasıbların fəziləti (yəni Allah qatında üstünlükləri) babı, hədis no: 4120)

------------------------

İzahı:

Bu hədisi, Buxari, Nigah və Riqaq bablarında rəvayət etmişdir. İbn-i Həcər'in bildirdiyinə görə, ibn-i Hibban da bunu rəvayət edir.

Allah rəsulu'nun varlı adam haqqında görüşlərini soruşduğu səhabələrin: "Bu adam haqqında sənin görüşünə uyğun söz söyləyərik." şəklində verdikləri cavabla bağlı olaraq imam Sindi belə deyir:

"Səhabələr doğru söyləyiblər. Çünki onlar, adamın dünya ilə bağlı halını bildirmişlər. Ancaq Allah rəsulu, o adamın axirət halının, dünya halının əksinə olduğunu bildirmişdir."

İbn-i Həcər, hədisdə sözü edilən varlı və kasıbın adları haqqında məlumatı olmadığını, ancaq əbu Zərr (radiyallahu anh)'dan bir rəvayətə görə, kasıb adamın adının- Cuayl və ya Cail b. Suraqa olduğunu bildirmişdir.

İbn-i Həcər, belə deyir:

"Allah rəsulu'nun ordan keçən kasıbın, ordan keçən zəngindən üstün olduğunu bildirmişdir. Bu hökm, hər kasıbın, hər varlıdan üstün olduğunu gərəkdirməz."

Əl-Kirmani isə, belə açıqlayır:

"Əgər ordan keçən varlı kimsə, kafir bir kəsdirsə, kasıb müsəlmanın, ondan üstünlük səbəbi açıqdır. 

Əgər müsəlman isə, bu üstünlük Allah rəsulunə vəhy yolu ilə məlum olmuşdur."