Qadın ilə kişi birlikdə olarkən diqqət edilməsi lazım olan mövzular nələrdir? Qız dostlarla danışmanın bir eybi varmı? Qadın ilə kişi arasında caiz olmayan hallar nələrdir?

Hadisənin bir neçə ölçüsü vardır:

1. Müsəlman qadının geyim şəkli və baxılması haram olan yerləri

Müsəlman qadının geyimində əsas məsələ, təsəttürü təmin etməsidir. Əli və üzü xaricində bütün bədənini örtməsi, açıq qalmamasıdır. Geyilən bir paltarın təsəttürə uyğun olması üçün də altını göstərməyəcək şəkildə qalın və övrət yerlərini örtəcək qədər uzun olmalıdır. Buna görə də, altını göstərəcək şəkildə incə və şəffaf olan bir paltar ilə örtünmə həyata keçmiş olmaz.

Bu məsələyə əsas təşkil edən hədis-i şəriflərin tərcüməsi belədir:

Hz. Âişə`nin (radıyallahu anh dıyallahu anh) rəvayətinə görə, bacısı Hz. Esma bir gün Peyğəmbərimiz sallallahu aleyhi və səlləm'in hüzuruna getdi. Üzərində altını göstərəcək şəkildə incə bir paltar var idi. Rəsulullah aleyhissalâtu vəssəlâm onu görüncə üzünü çevirdi və belə buyurdu:

"Ya Esma, bir qadın yetkinlik çağına çatınca -üzünü və əllərini göstərərək- bunlardan başqa bir tərəfinin görünməsi səhih (doğru) olmaz." (Əbu Davud, Libas 31)

Səhih-i Müslimdə Əbu Hüreyrə (radıyallahu anh) tərəfindən bir rəvayətdə Peyğəmbərimiz aleyhissalâtu vəssəlâm, geyindiyi halda açıq olan, yəni incə və şəffaf paltar ilə gəzən qadınların cəhənnəmlik olduqlarını, cənnətin qoxusunu belə ala bilməyəcəklərini bildirərlər. (Müslim, Libas, 125)

Alqamə bin Əbi Alqamə anasının belə dediyini rəvayət edir:

"Abdürrəhman`ın qızı Hafza`nın başında, saçını göstərəcək şəkildə incə bir hicab olduğu halda Hz. Âişə`nin (radıyallahu anha) hüzuruna girdi. Hz. Âişə (radıyallahu anha) başından örtüsünü alaraq ikiyə qatladı, qalınlaşdırdı." (Muvatta ', Libas: 4)

Hz. Ömər (radıyallahu anh) isə, şüşə kimi şəffaf olmasa da, geyindiyi zaman altını yaxşıca bəlli edən paltarın qadınlara giyindirilməməsi barəsində möminlərə xəbərdarlıq etmişdir. (Beyhaki, Sünən, 2/235)

İmam Səraxsi bu nəqldən sonra, qadının geydiyi paltar çox incə də olsa yenə eyni hökmü daşıyır, şəklində bir açıqlama gətirir. Daha sonra da, "geyindiyi halda açıq" olan tərcüməsindəki hədisi qeyd edir və belə deyir:

"Bu növ bir paltar şəbəkə kimidir, örtünməni təmin etməz. Bunun üçün yad kişilərin bu şəkildə geyinmiş bir qadına baxması halal olmaz." (əl-Məbsut, 10/155)

Paltarın şəffaf olmasındakı ölçü, bədənin rəngini bəlli etməsidir. Çöldən baxıldığı zaman paltarın altından insanın bədəni görünürsə, paltar incə də olsa, qalın da olsa belə bir paltar ilə örtünmə həyata keçmiş olmaz. Bu məsələ Hələbi-i Sağır'də belə ifadə edilər:

"Geyimlər altını, bədənin rəngini bəlli edəcək şəkildə incə olarsa, bununla övrət yeri örtülmüş olmaz. Lakin qalın olub da, üzvə yapışsa və üzvün şəklini alsa (üzvün şəkli görünəcək hala gəlsə), bu vəziyyətdə örtünmə hasil olduğu üçün qadağan edilməməsi lazımdır, namaz caiz olar . " (Hələbi-i Sağır, s.141)

Məsələ digər məzhəblərdə də eyni şəkildə ifadə edilir. Maliki məzhəbinin görüşü belədir:

Geyimlər şəffaf olub da, dərinin rəngini dərhal bəlli etsə, bununla örtünmə olmaz. Bu şəkildə qılınan namazın mütləq yenidən qılınması lazımdır. İncə və dar olduğu üçün əzanın (üzvün) şəklini bəlli edən paltarı geymək də məkruhdur. Çünki bu bir şəxsiyyətsizlik sayılır və sələf alimlərinin geyim tərzinə müxalif hərəkət edilmiş olunar. (Mənânü'l-Cəlu, 1/156)

Hənbəli məzhəbinin görüşü isə bu şəkildədir:

Vacib olan örtünmə, dərinin rəngini bəlli etməyəcək şəkildəki örtünmədir. Əgər geyilən paltar dərinin rəngini bəlli edəcək tərzdə incə olar da bədənin ağlıq və qırmızılığı görünürsə namaz caiz olmaz. Çünki bununla örtünmə həyata keçmiş olmaz. Əgər rəngini örtər də, həcmini bəlli etsə namaz caiz olar. Çünki örtüdən qalın da olsa bundan qaçmaq mümkün deyil. (İbni Qudâmə. Əl-Muğnî, 1/337)

Şafiî məzhəbinin görüşü isə belədir:

Vacib olan, dərinin rəngini bəlli etməyəcək paltarları geyinməkdir. İncəliyindən dolayı dərinin rəngini bəlli edən bir paltarı geymək caiz olmaz. Çünki belə bir paltar ilə təsəttür həyata keçmiş olmaz. Yəni, incəliyindən dolayı dərinin ağlığını və ya qaralığını göstərən paltar təsəttür üçün kafi deyil. Yenə, paltar qalın olsa da, toxunuşu etibarilə altından övrət yerlərinin bir qismini göstərsə, yenə kafi şəkildə örtünmə təmin edilməmiş olar. Diz qapaqları və bud kimi bədənin incəlik və qalınlığını bəlli edən bir paltar ilə qılınan namaz səhihdir, çünki təsəttür təmin edilmiş deməkdir. Lakin üzvləri bəlli etməyəcək şəkildə bir örtüdən istifadə etmək müstəhəbdir. (əl-Məcmu, 3 / 170-172)

Bütün bu deyilənlərdən belə bir nəticəyə gəlmək mümkündür:

Qadının özünə nigah düşən kişilərin yanında geymiş olduğu paltar, bədənin rəngini bəlli edəcək və göstərəcək şəkildə incə isə, bununla örtünmə həyata keçmiş olmayacağından geyilməsi caiz olmaz. Bu geyim, bir paltar, köynək və yubka olduğu kimi, hicab və corab da ola bilər.

Buna görə təsəttürün dini baxımdan məqbul ola bilməsi üçün bəzi şərtləri vardır, onlara diqqət yetirmək lazımdır:

- Paltarın vücudu göstərəcək tərzdə incə olmaması,

- Nazar-ı diqqəti çəkəcək qədər bəzəkli və rəngli olmaması,

- Bədənin xəttlərini göstərəcək şəkildə dar olmaması lazımdır.

Bədənin əzalarını yaxşıca bəlli edəcək şəkildə geyilən dar şalvar və dar köynəklə namaz səhih (doğru) olsa da, baxanların diqqətini çəkib təhrik edəcəyindən dini baxımdan halal olmaz. Mərhum İbn-i Abidin də əsərində bu xüsusa işarə etməkdədir. (Rəddü'l-Muxtar, 5/238)

Digər tərəfdən qadınlar zəruri örtüyü təmin etmək məcburiyyətində olduqları kimi, kişilərin diqqətini çəkəcək baxışlardan, danışıqlardan və yeriyiş tərzindən da çəkinmələri lazımdır:

" Mömin qadınlara da de ki, harama baxmayıb gözlərini aşağı diksinlər və ayıb yerlərini qorusunlar. Qoy onlar – görünənlər istisna olmaqla, zinətlərini naməhrəmə göstərməsinlər; örtüklərini yaxalarının üstünə salsınlar; zinətlərini ərlərindən, yaxud atalarından, yaxud ərlərinin atalarından, yaxud öz oğullarından, yaxud ərlərinin oğullarından, yaxud qardaşlarından, yaxud qardaşlarının oğullarından, yaxud bacılarının oğullarından, yaxud öz müsəlman qadınlarından, yaxud sahib olduqları kölələrdən, yaxud ehtirasını itirən kişi xidmətçilərdən, yaxud qadınların çılpaqlığını hələ anlamayan uşaqlardan başqasına göstərməsinlər; gizlətdikləri zinət şeyləri bilinsin deyə ayaqlarını da vurmasınlar. Ey möminlər! Hamılıqla Allah`a tövbə edin ki, bəlkə nicat tapasınız."(Nur, 24/31)

Məhz azad qadınların, bu istisna edilmiş kəslərdən başqasına zinətlərini göstərməmələri, öz iffət və qorunmaları və gözəl yaşamaları nöqtəsindən çox əhəmiyyətli olduğu kimi, yad kişilərə təsir etməmək, günaha salmamaq, ədəb və iffət təlqin etmək nöqtəsindən da çox əhəmiyyətlidir. Xüsusilə bu nöqtəni da düşündürmək və təsəttür əmrinin qüvvət və şumülünü (əhatəsini) bir daha xatırlatmaq üzrə, yeriyiş davranışlarının belə düzəldilməsi üçün buyurulur ki: gizlətdikləri zinəti aydın olsun deyə ayaqlarını yerə vurmasınlar, yəni başdan ayağa örtündükten sonra yeriyərkən də ədəb və təmkin ilə getsinlər. Örtüb gizlədikləri süni və ya təbii zinətləri bilinsin deyə, qıç oynatmasınlar, əxlaqsız yeriyişlə nəzərlərin diqqətini çəkməsinlər; çünki kişiləri təhrik edər, şübhə oyandırar.

Lakin unudulmamalıdır ki, qadının bu mövzuda müvəffəqiyyəti ilk öncə kişilərin iffəti və vəzifələrinə diqqəti və cəmiyyətdə olanların səy göstərməsi və həssaslığı ilə də bağlı olaraq, bunlar da Allah'ın köməyi ilə ayaqda dayana bilər. Onun üçün bu nöqtədə Rəsulullah sallallahu aleyhi və səlləm`dən bütün Müsəlmanlara xitab və kişilərə zikr edib qadınları da içinə alacaq bir şəkildə buyurulur ki:

"Və ey möminlər! Hamınız Allah'a tövbə edin ki qurtuluşa ərəsiniz." Demək ki pozulmuş cəmiyyətdə qurtuluş ümid olunmaz, cəmiyyətin pozulması da qadınlardan öncə kişilərin qüsur və xətalarındandır. Bundan dolayı başda kişilər olmaq üzrə kişi qadın bütün möminlər, imana yaramayan və cahiliyyət izləri olan qüsur və səhvlərindən tövbə ilə Allah'a dönüb Allah'ın köməyinə sığınıb əmrlərinə diqqət və etina göstərməlidirlər ki, topluca qurtuluşa nail olsunlar. O halda hər kəsin qurtuluşu baxımından iş sahibləri və müvafiq şəxslər bu əmrlərə də diqqət göstərməlidir. (Elmalılı, Təfsir)

2. Qadının səsi hansı hallarda haram olar?

İslamiyyət insanı fitnə və fəsada sürükləyən görünüş, davranış və hallara qarşı qoruyucu tədbirlər alır. Çünki İslamda insanın saflığı və vakarının (ağırbaşlı) qorunması və pozulmaması əsasdır. Bu tədbir və qoruma həm kişi üçün, həm də qadın üçün bərabər səviyyədə düşünülər.

Digər tərəfdən insana verilmiş olan xüsusiyyət, qabiliyyət və fərqliliklər bir başqasının günah altına girməsinə səbəb olmamalıdır, yanlış duyğulara qapılmasına yol verməməli, nəfsini azdırmamalıdır.

Yaradıcı tərəfindən qadına bəxş edilən səsi də bu çərçivə içində düşünmək lazımdır. Əsas etibarilə başda insan olmaq üzrə heç bir varlığın səsi mütləq olaraq haram və günah sinifinə daxil edilməz. Çünki yaradılışında bir haramlıq mövcud deyil. Bunun üçündür ki, heç bir ayə və hədis qadının səsini haram edici bir hökm bildirməz.

Başda Hənəfi və Şâfiî imamları olmaq üzrə məzhəb sahibi müctəhid imamlarımızın fikirləri də bu mərkəzdədir. Hətta bütün fiqh kitablarında bu hökmü görürük: "Cumhura görə qadının səsi övrət deyil. Yəni bütün müctəhidlərə görə qadının səsi haram deyil."

Şâfiî məzhəbi alimləri və digər müctəhidlər belə deyərlər: "Qadının səsi övrət deyil. Çünki qadın alış-veriş edər, məhkəmədə şahidlikdə olar. Bunun üçün səsini yüksəldərək danışmaq məcburiyyətində qalar." (Təfsiri Âyâti'l-Əhkam, 2/167)

Qadının səsinin övrət olmadığının səbəbi, İslamın ilk tətbiq olunan dövrü olan Səadət Əsridir. Yəni Peyğəmbər Əfəndimiz sallallahu aleyhi və səlləm`in və səhabələrin tətbiq etmə tərzidir. Bu tətbiqat forması üç şəkildə görülür:

Birincisi: Peyğəmbər Əfəndimizin (sallallahu aleyhi və səlləm) səhabə xanımlarla danışması, onların suallarına cavab verməsi, şikayətlərini dinləməsi, ehtiyac və tələblərini qarşılamasıdır.

Bir nümunə olması baxımından bu hədis-i şərifi nəql edək:

Amr bin Şueyb rəvayət edir:

Bir qadın yanında qızı ilə birlikdə Rəsulullaha (sallallahu aleyhi və səlləm) gəldi. Qızın qolunda iki qızıl bilərzik vardı. Rəsulullah sallallahu aleyhi və səlləm qadından soruşdu: "Bu bilərziklərin zəkatını verirsən?"

Qadın, "Xeyr, vermirəm" deyə cavab verdi.

Bunun üzərinə Rəsulullah aleyhissalâtu vəssəlâm təkrar soruşdu:

"Yaxşı, qiyamətdə bu iki bilərzik yerinə Allah'ın sənə atəşdən iki bilərzik taxdırması xoşuna gələrmi?"

Qadın iki bilərziyi dərhal çıxarıb Rəsulullaha (sallallahu aleyhi və səlləm) uzatdı və: "Bunlar artıq Allah və Rəsuluna aiddir." dedi. (Tirmizî, Zəkât, 12)

İkincisi: Səhabələr gərək Peyğəmbərimiz sallallahu aleyhi və səlləm'in xanımlarına, istərsə də digər xanım səhabələrə hədis və bənzəri hallarda sual soruşarlar, danışarlar və bəzi mövzularda məlumat alardılar.

Üçüncüsü: Yenə səhabə dövründə qadınlar, xəlifələrə şikayətlərini dilə gətirərlər və ya dinî məsələlərdə digər səhabələrə bilmədiklərini soruşub öyrənərdilər.

Bu məsələ üçün də bir nümunə verək:

Qadının biri Həzrət-i Ömər`ə (radıyallahu anh ) gələrək, "Ya Əmîrəlmü'minîn! Ərim gecələri ibadət edir, gündüzlər də oruc tutur." şəklində şikayət etdi.

Həzrət-i Ömər (radıyallahu anh), "Nə demək istəyirsən? Ərini gecələri ibadət etməkdən və gündüzləri oruc tutmaqdan saxlayım mı istəyirsən? "

Bunun üzərinə qadın başqa bir şey söyləmədən çıxıb getdi və bir az sonra bir daha gəlib eyni şikayətini dilə gətirdi. Həzrət-i Ömər (radıyallahu anh ), qadına yenə eyni cavabı verdi.

Bu vəziyyəti görən Ka'b bin Sur sözə qarışdı və "Ya Əmîrəlmü'minîn, qadının haqqı var. Cənab-ı Haqq kişiyə dörd qadınla evlənə biləcəyinə icazə verdiyinə görə, dördüncü gün qadının haqqıdır. " dedi.

Bunun üzərinə Həzrəti Ömər (radıyallahu anh ) qadının ərini çağırtdırıb dörd gündə bir oruc tutmamasını və hər dörd gecədə bir qadının yanında yatmasını əmr etdi. (Hayâtü's-Səhabə, 3/349)

Ancaq digər bütün mübah məsələlərin mahiyyətini dəyişdirib qəbahətli bir hal almasında olduğu kimi, qadının səsi məsələsində də eyni vəziyyət söz mövzusudur. Qadının səsi mübah, məsum və məşru olmasına qarşılıq hansı səbəblərdən dolayı "övrət" olar, hansı hallarda  qadağan sinifinə girər, yad kişilərin dinləməsi haram olar?

Qadının səsi yaradılışı gərəyi diqqət çəkicidir. Xüsusilə səs normalın xaricində bir tonda çıxarsa bəzi zərərləri özü ilə gətirməkdədir və dinî təbiri ilə "fitnəyə" səbəb olmaqdadır. Demək ki, haram olan səsin özü deyil də, idarə oluna bilməz bir mahiyyət daşımasıdır.

Əhzab Surəsinin 32. ayət-i kəriməsi bu xüsusdakı ölçünü Peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) xanımlarının şəxsində belə verir:

"Ey Peyğəmbər xanımları! Siz hər hansı bir qadın kimi deyilsiniz. Əgər halınıza layiq bir təqva ilə qorunacaqsınızsa, yadlarlar cazibəli bir şəkildə danışmayın ki, qəlbində fəsad olan kimsə bir ümidə qapılmasın. Danışarkən ciddilik və ağırbaşlılıqla söz söyləyin. "

Təfsirçi Vehbi Əfəndi bu ayəni təfsir edərkən, "Söylədiyiniz söz fitnəyə səbəb olmasın. Yəni cazibəli və yadları şübhəyə salacaq bir halda ədalı və naz ü istiğna ilə söyləməyin" şəklində izah gətirməkdədir. Elmalılı'nın ifadəsiylə "yayılaraq, nazlanaraq, incə, yılışık(xoş görünməyə çalışmaq)" olduğunda "qəlbi çürük pisliyə meyilli kəslər" bir ümidə qapılarlar. Bundan ötəri də günaha girilmiş olar.

Vehbe Zühayli bunu normal danışıqlardan çox dini məzmunda da olsa eyni səbəb ilə zərərli görür:

"Qadının, Qur'an şəklində də olsa, coşqulu və nəğməli olaraq oxumaqdaykən səslərini eşitmək haramdır. Çünki bunda fitnəyə səbəb olma qorxusu vardır." (İslam Fiqhi Ensiklopediyası, 1/467)

İbni Abidin isə məsələyə bu şəkildə bir açıqlıq gətirir:

"Qəbul edilən görüşə görə qadının səsi övrət deyil. Yalnız zəkası qıt olanlar zənn etməsinlər ki, 'biz qadının səsi övrətdir deməklə danışmasını qəsd etmirik. Ehtiyac halında və bənzəri hallarda qadının yad kişilərlə danışmasına icazə veririk. Yalnız qadınların yüksək səslə danışmalarını, səslərini uzatmalarını, yumuşatmalarını və nəğməli bir şəkildə oxumalarını caiz görmürük. Çünki bunlarda kişiləri özlərinə meyl etdirmək və şəhvətlərini təhrik etmək vardır. Qadının azan oxuması da bundan dolayı caiz olmamışdır. "(Rəddü'l-Muxtar, 1/272)

Bizim də qatıldığımız hökmü Faruk Bəşər Müəllim yığcam bir şəkildə belə dilə gətirir:

"Qadın hər şeyiylə olduğu kimi səsiylə də cazibədar, ovsunlayıcı və təhrik edicidir və əslində bu onun çirkin olduğunu deyil, gözəl olduğunu göstərər. Bir nemət olan cazibədar cəhətlərini, bu arada səsini fitnəyə səbəb olmaq və təhrik etmək üçün istifadə edərsə, yəni danışmasını əzilib-büzülən (nazlı) şəkildə və qadına xas şəkildə etsə, ya da nəğməli sözlərlə normal danışarkən onsuz da təhrik edici olan səsini daha da təsirli hala gətirsə, səsi övrət olduğundan deyil də, fitnəyə səbəb olacağından haram olar. Vakarlı (vüqarlı,təmkinli) və qarşısındakına ümid kəsdirici ədayla danışarsa haram olmaz." (Xanımlara Özəl Elmihal, 314)

Son olaraq zamanımızın təfsirçilərindən Muhamməd Ali əs-Sabûnî'nin şərhinə yer verək:

"Açıqca görüldüyü kimi, əgər fitnədən əmin isə qadının səsi haram olmaz. Ancaq, kişilərin, qadınları fitnə və fəsada aparan hallardan uzaq tutmaları lazımdır. "(Təfsiru Âyâti'l-Əhkam, 2/167)

Sualdakı ünsürlərə gəlincə, şeir və ilahidə səs incəlib qalınlaşdığı, nəğməli olduğu və cazibədar bir mahiyyətə büründüyü üçün yad kişilərin eşidəcəyi şəkildə söyləmək bərabərində zərərləri daşımaqdadır.

Xanımların səsli olaraq zikr etmələri də əgər naməhrəm kişilər eşidəcəksə, yenə eyni kateqoriyaya girməkdə və bəzi səhv duyğuların oyanmasına səbəb olacağından azanda olduğu kimi icazə verilmir. Ancaq öz aralarında səsli olaraq Qur'an okumalarında ilâhi söyləmələrində və zikr etmələrində halıyla günah olmaz.

3. Tək qalmaq və toxunmaq:

Bir kişi və qadının nigahsız olaraq əllərinin bir-birinə dəyməsi və tək qalmaları da caiz deyil.

Məhrəm olmayan qadına baxmaq haram olduğuna görə, onlara toxunmaq və ya tokalaşmaq (əllə görüşmək) mütləq haramdır. Peyğəmbər sallallahu aleyhi və səlləm'ə beyət edən qadınlar dedilər ki: "Ey Allah'ın Rəsulu, beyət edərkən əlimizi tutmadınız." Peyğəmbər sallallahu aleyhi və səlləm "Qadınların əlini tutub tokalaşmaram.", buyurdu (Əhməd bin Hənbəl, Nəsâî, İbn Mâcə).

Həzrəti Aişə (radıyallahu anh ) beyət ilə əlaqədar belə buyurur: "Allah'a and içirəm ki Rəsulullah`ın əli bir qadının əlinə toxunmadı. Yalnız sözlə onlardan beyət aldı." (bax. Buxarî, Əhkâm, 49, Nəsai, Bîy'a, 18; İbni MâcƏ, Cihad, 43).

Peyğəmbər sallallahu aleyhi və səlləm bir hədisi-şərifində belə buyurur:

"Sizdən biriniziz başına iynə ilə dürtülməsi onun üçün halal olmayan bir qadına toxunmaqdan daha xeyirlidir." (Təbərani, Mucəmu'l Kəbir, 20/212)

İslâm dini, qadınla əl sıxışmağı qadağan etməklə qadını tezyif (adi,bayağı,dəyərsiz) etmir. Əksinə şərəfini qurtarır. Pis niyyətli kimsələrin şəhvətlə əl uzatmasına əngəl olur. (Halil Günenç, Günümüz Məsələlərinə Fətvalar II. 170)

Bir qadının əli, yad bir kişinin əlinə dəyməsi zərurət yoxkən haramdır. Beləliklə, heç bir ehtiyaca əsaslanmayan tokalaşmada bu haramlıq söz mövzusu olar. Yad bir kişi yad qadınla tokalaşamaz, əlini namahrəmlərin əlinə vura bilməz. Rəsul-i Əkrəm Əfəndimiz sallallahu aleyhi və səlləm, yad bir qadının əlini tokalaşmaq üçün tutmanın atəş tutmaqdan daha qorxunc olduğunu xəbər vermiş, namahrəmlərin əlini tutanın cəhənnəm atəşi ovuclayacağına işarə etmişdir.

Bu günah, xüsusilə gənc qadın və kişilər üçün daha böyük miqyasda söylənilə bilər. Hissi cəhətləri yox olmuş yaşlılar haqqında isə günah daha az nisbətdə söylənilə bilər. Hətta iki yaşlı qadın və kişinin (hisslərinin yoxluğu halında) tokalaşmalarında günah olmayacağı ifadə edilmişdir. Bu səbəblə, yaşlı qadınların əlləri öpülə bilər. Yaşlılıqları, yəni hissi baxımdan ölmüş olmaları, belə bir icazəyə səbəb olar. Bir kişinin yad bir qadınla tokalaşması anında cinsi hisslərin hərəkətə gəlməsi halında, aralarında haramlıq söz mövzusu olar, sıhriyət qohumluğu meydana gələ bilər (bilindiyi kimi, evliliyə mane hallar, insanın anası, qızı, bibisi, xalası kimi yaxın qohumları; süd əmilmə yolu ilə meydana gələn yaxınlıq; bir də evliliklərdən sonra təşəkkül edən qohumluqdur ki, buna "sıhriyet, müsahərət" deyilmiş. Yəni, qohumluğa bənzəyən bir yaxınlıq, bir vəsfdir.

Əsas etibarilə sıhriyet yoluyla meydana gələn haramlıq bu dörd sinifdə toplanar:

1) Ata və babaların xanimları olan ögey ana və ögey nənələr.

2) Uşaq və nəvələrin xanimları olan gəlinlər.

3) xanımın ana-ataları olan Qayinana-qayınata.

4) Ögey qızlar. Bir insan bu sinifə girənlərlə heç bir şəkildə evlənə bilməz)

Bu baxımdan qadın-kişi münasibətlərində çox dəqiqətli olmaq lazımdır. Çünki belə lazımsız bir tokalaşma yaxud əl öpmə anlarında doğa biləcək hissi həyəcan, qarşı cinsə duyula biləcək süfli duyğu, haramlığa səbəb ola bilər, bu qadının qızı bu kimsəyə haram hala gələ bilər. Belə şübhəli haldan uzaq qalmaq isə ən sağlam bir tədbirdir. Mümkün olduğu qədər uzaq durmağa səy göstərilməli, süfli bir his yarandımı, yaranmadımı kimi vəsvəsəyə məhəl qoymamalıdır.

Hamımızın bildiyi kimi, bir qızla evlənməyi düşünmək və nişanlanmaq evlənmək mənasında deyildir. Buna görə insanın nişanlısıyla gəzib-dolaşması və onunla tək qalması qətiyyən haram və böyük bir günahdır. Peyğəmbər sallallahu aleyhi və səlləm:

"Hər hansı bir kimsə, bir qadınla tək qaldığı təqdirdə mütləq onların üçüncüsü şeytandır."

buyurmuşdur. Bir çox nişanlılar, tənha yerdə tək qalanda arzuolunmaz və məşru olmayan bir sıra mənfi nəticələr meydana gəlməkdə və sonunda hər hansı bir səbəblə nişan da pozulmaqdadır. Geridə qalan şey günah və iffətsizlikdir. Bunun üçün dinini, dünyasını və şərəfini düşünən kəslər, məşru olmayan bu kimi şeylərə diqqət etmələri gərəkir. (əl-Fıkh'ul-İslâmî və Edillətuha, 7/25; Halil Günenç, Günümüz Məsələlərinə Fətvalar, II / 112).