Baş səhifə
İnsan
Duyğular

Aşiq olmaq mövzusunda dinimizin ölçüləri nələrdir? Eşqini gizləmək şəhid savabı verərmi?

The Details of the Question
Xüsusilə gənclərdə olan bir oğlanın bir qızdan xoşunun gəlməsi, ya da ümumiyyətlə "eşq" olaraq ifadə edilən duyğularla əlaqədar bir ayə, ya da Peyğəmbər Əfəndimizin (s.ə.s.) söylədiyi hər hansı bir hədis var?

Submitted by Abdullah Yamin on Tue, 13/12/2016 - 17:40

The Answer

Dear Brother / Sister,

 
Hədisi-şəriflərdə buyuruldu ki:
"Eşqini gizləyib, iffətini mühafizə edərək ölən şəhiddir." (bax. Kənzul-
 
Ummal, h. No: 6999-7000; Hakim, Xatib)
 
"Eşqini gizləyib, iffətini mühafizə edərək, səbr edənin günahlarını, Allahu
 
Təala bağışlayıb Cənnətinə qoyar." (İbni Asakir)
Demək ki, dinimizdə iffəti mühafizə etmək və sevgisi səbəbiylə günah işləməməyə səbr
 
etmək çox savablıdır. Çünki ümumiyyətlə sevgi insanı kor etdiyi üçün, insanın özünü
 
günah işləməkdən saxlaması çətindir. Çətin olan işləri bacarmag savabı da böyük olur.
 
Hədisi-şərifdə buyuruldu ki:
"Ümmətimin üstün olan kəsləri eşq bəlasına məruz qalınca iffətini
 
mühafizə edənlərdir." (Deyləmi)
"Eşqini gizləyib iffətini mühafizə edərək ölən şəhiddir" məalındakı hədis, Hz. Aişə (ra) və
 
İbn Abbasdan gələn rəvayətlərə əsaslanır. Bu mövzudakı rəvayətləri zəif görən
 
alimlərdən əlavə səhih qəbul edən alimlər də vardır (bax. Əl-Məqasidul-Həsənə, 1/658).
 
 
Bilindiyi kimi eşq deyilən həddindən artıq sevgi duyğusu, duyğusal şəhvani arzulardan
 
çox fərqli bir gerçəkdir.  Ümumiyyətlə eşq, adamın iradəsi xaricində, insanın ürəyinə-
 
dəvətsiz qonaq olaraq- gəlib yerləşən bir faktdır. Bu işdə qarşı tərəfin gerçək
 
gözəlliyindən çox, könlün qəbuluna görə nisbi bir gözəllik sözün mövzusudur. Gözü kor
 
olan eşqin cazibəsinə qapılan adamın gözündə, sırf sevgilisinin gözəlliyi vardır. Bəzən
 
ağlını itirməyə qədər çatan bir haldan söhbət gedə bilər və ağıl tamamilə blok edilə bilər.
 
İnsanın iradəsi xaricində gəlib qəlbini deşən eşq faktı eyni zamanda -imtahanın bir
 
versiyası olaraq- bir növ qəlbi / ruhi bir xəstəlik olaraq da qəbul edilə bilər.
 
Bir hədis-i şərifdə
 
"İç xəstəliklərindən ötəri ölən kəs şəhiddir." (Kənzul-Ummal, h.no: 11191)
 
buyurulmuşdur. Deyim yerində isə, bu hədisdəki daxili xəstəliklər orqan xəstəlikləridir.
 
Eşqdən ötəri əmələ gələn daxili xəstəlik isə ruhi / qəlbidir. Eşq qəlbi / mənəvi olmaqla
 
birlikdə bəzən insanın sümüklərini əridəcək qədər daxili xəstəliklərə da səbəb ola bilər.
 
Bəzi rəvayətlərdə "gizləmə" qeydi yoxdur. Lakin bütün rəvayətlərdə "iffəti qoruma"
 
qeydi vardır. Bu da göstərir ki, eşqin ən diqqətə çarpan xüsusiyyəti nəfsani deyil, qəlbi
 
olmasıdır.
 
 Maddi və mənəvi "daxili xəstəliklər" ortaq məxrəcində birləşən bu iki xəstəliyin da eyni
 
nəticə doğurması ən məqbul olanıdır. Eşqin bu xüsusiyyətinin əhəmiyyətli bir səbəbi də,
 
iffətlə davam etdiyi təqdirdə, zamanla sahibini gerçək vüslətə qovuşduran bir vasitə
 
olmasıdır.
 
Bir çox aşiq məşuqunun üzərindəki fanilik damğasını gördükdən sonra Hz. İbrahim (ə)
 
kimi "Mən bir az görünüb arxasından qeyb olan fani məşuqları sevmərəm." deyib,
 
məcazi sevgililər yerinə həqiqi sevgili olan Allaha yönəlmişdir. İnsanın könlünü fani
 
sevdalardan alıb, əbədi bir yara sevdalandıran eşq kimi nurani bir iksir (sehirli içki),
 
içində şəhadət şərbətini saxlamağa layiqdir.
 
Bundan başqa eşq, ümumiyyətlə, həmsöhbətin gözəlliyinə baxmadan və insanın iradəsi
 
xaricində könüldə meydana gələn coşğun bir sevgi potansialıdır ki, bir baxımdan -imtihan
 
üçün verilən- bir müsibətdir. Belə bir sevgi potensialını həzm edərək onu nəfsin pis
 
əməllərinə alət etmədən səbr edən bir kəsin bu rəftarı Allaha olan hörmətinin bir
 
təzahürüdür.
 
Allahın rizasını qazanmaq üçün, bəlkə də ən çətin bir müsibətə qatlanmış, ən çətin bir
 
imtahana tabe tutulmuş, ən məşəqqətli bir həyata dözmüş bir kəsin bu fədakarlığına 
 
qarşı Rəhman və Rəhim olan Allahın özünü bir cür şəhadət (şəhidlik) rütbəsiylə təltif
 
etməsində qəribə görsənəcək bir şeyin olmadığını düşünürük.
 
Suda boğulan, uçqun altında ölən, daxili orqanların xəstəliyindən ölən kəslər də bir növ
 
şəhid qəbul edilmişdir. Şübhəsiz ki, bu kimi kəslərin şəhidlik mərtəbəsi, Allah yolunda
 
cihad edərkən öldürülən kəsin qazandığı şəhidlik mərtəbəsiylə eyni deyildir. Vəlayətlər
 
arasında mərtəbələr olduğu kimi, şəhidliklər arasında da dərəcələr vardır.
 

Suallarla İslam

Müəllif:
Suallarla İslam
Subject Categories:
Duyğular
Mövzusunda ən çox maraqlanılan
Read 2.285 times
In order to make a comment, please login or register