Bir musəlman qadın yoldaşından boşanmaq istəyirsə yatağını ayıra və yoldaşına baxmaya bilər? Ərinin izni olmadan İslami elmi öyrənməyin hökmü...

Dear Brother / Sister,

Bir Müsəlman qadın yoldaşından boşanmaq istəyirsə yatağını ayıra bilərmi? Ərinə baxmaya bilərmi?

Xeyr qanuni bir bəhanəsi yoxdursa, boşanıncaya qədər yatağını ayıra bilməz. Ancaq ərinin digər ehtiyaclarını görmək, yerinə yetirmək məcburiyyətində deyildir.

Bir qadın yoldaşının icazəsi olmadan islami elm öyrənə bilərmi?

Qadının həyat yoldaşından icazəsiz dini söhbətlərə getmək üçün çölə çıxması və ərinin malından icazəsiz sədəqə verməsi caizdirmi? Bir kişi xanımının dini söhbətlərə gitmesinə və ana atasıyla görüşmesinə maneə törədə bilərmi? Qadın yoldaşının bu qadağalarına itaət etməzsə günaha girərmi?

Cavab 1:

Kişi, xanımının çölə çıxmasına icazə vermədikdə, xanımını özünün öyrətməsi və atasının evinə aparması lazımdır. Bunlar qadının haqqıdır. Ər bu haqqlara maneə ola bilməz. Amma bu haqqları mümkün qədər ailə içində hüzursuzluq çıxarmadan aradan qaldırmağa çalışmaq gərəkdir.

Qadın əfəndisindən icazəsiz bir yerə getməməli, getmək zərurəti hasil olduğunda əfəndisini xəbərdar edərək razılığını almalıdır. Eyni zamanda getdiyi yerdən gec qalmayaraq evinə erkən dönməlidir.

Qadınların zəruri ehtiyaclarını çöldən təmin etmələri və lazım olan qanuni yerlərə getmələri üçün evindən çıxmağa səlahiyyəti vardır. Lakin bu səlahiyyətlərin bəziləri istisna olmaqla digərlərindən ərinin icazə və razılığının olması şərtdir.

Cənab-ı Haqq Qurani-Kərimində buyurur ki:

(Ey Peyğəmbərin xanımları, bu səbəbdən möminlərin xanımları) «(Vəqar (təmkin) ilə) evlərinizdə oturun. Əvvəlki cahiliyyət (dövrü qadınlarının qırılan tökülən, bəzəklərini göstərə göstərə) gedişi kimi getməyin. »(1)

Bir hədis-i şərifdə Peyğəmbərimiz (s.ə.s.):

«(Ey qadınlar), ehtiyaclarınızı qarşılayan olmadığı zaman, Allah Təala sizə ehtiyacınızı təmin etməniz üçün (evlərinizdən) çıxmanıza icazə vermişdir.» (2) buyurmuşdur.

Yuxarıdakı ayə və hədis-i şərifin gərəyi kimi, müsəlman qadının maddi və mənəvi ehtiyaclarını təmin edəcək, qarşılayacaq məhrəmi olan bir kimsə olmaması və ya onların əlaqəsizliyi halında, qadın əlbəttə təsəttür daxilində qanuni imkanlarla evindən çıxaraq ehtiyaclarını təmin edə bilər. Əri olan qadın isə ağasından icazəsiz evindən çıxmaz və bir tərəfə gedə bilməz.

Bir qadının əfəndisindən icazəsiz bir yerə getməsi, icazəli də olsa getdiyi yerdən geç gəlməsi kişisinə ağırlıq və nifrət verir. Bu işin bir neçə dəfəsi ər tərəfindən bağışlanılırsa da çox kərə əfv edilməyərək keçimsizliyə yol açar. Hələ ər tərəfindən xəbərdarlıq edildiyi halda qadının dinləməyərək getməsi, ağasına qarşı hörmətsiz və itaətsizliyinə görə də bütün bütün narahatlığa (narahatçılığa) səbəb olar. Belə olan qadınlar haqqında Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.s.) buyurmuşdur:

«Hansı qadın, ərinin icazəsi olmadan evindən çıxarsa, evinə dönənə, yaxud əri özündən razı olana qədər Allah Təalanın qəzəbi içində qalmış olur.» (3)

ibni Ömər (RA) 'dən rəvayət olunan bir hədisi-şərifdə də:

«Ərin arvadı üzərindəki haqqı: (ərindən icazəsiz evdən çıxmamasıdır. Əgər çıxarsa, əri zalım və asi bir kimsə olsa belə, evə dönənə yaxud tövbə edənə qədər Cənabı Allah və qəzəb mələkləri ona lənət edərlər).» (4)

buyurulmuşdur. Nimətu'l-İslam kitabında: "(Bir qadın ərindən icazəsiz yadları ziyarətə, toy və dərnəklərə gedə bilməz, hətta ziyarət gününün xaricində valideynlərinin belə vəlimesinə(hər hansı bir hadisə səbəbilə verilən ziyafət mənasına gəlir) ərindən icazəsiz gedə bilməz. Qadın mamaçı və ya gasil (ölüyuyan) olsa belə ərindən icazəsiz gedə bilməz. (Qaldı ki, pul almaması lazım gəlsə belə) "deyə zikr edilmişdir. (5)

Məhz onun üçün hər qadın idrak və anlayış göstərib, bu xüsuslara çox diqqət edərək riayət etməlidir.

Ancaq bu xüsuslar müstəsnadır / Qadının çölə çıxa biləcəyi hallar:

1. Bir qadın yanında məhrəmlərindən biri oğlu, oğlan qardaşı olmaq şərtiylə həcc fərzini əda üçün səfərə gedə bilər, qaldı ki, əri razı olmasın. Çünki ər haqqı, fərz-ı ayn üzərinə keçə bilməz.

2. Bir qadın atası xronik və ya ölüm xəstliyi ilə ağır xəstə olub baxacaq kimsəsi olmadığı təqdirdə, ərinin icazəsi olmasa belə gedib baxa bilər. Hələ ki, atası qeyri müsəlman olsun. Burası da var ki, yoxluq müddətində nəfəqəsi əri üzərinə lazım gəlməz. (6)

3. Bir qadın zərurətdən ötəri lazım olan məsələləri öyrənmək üçün, əri təlim edə bilmədiyi təqdirdə, elm məclisinə təsəttür daxilində gedə bilər. (7)

Qaynaqlar:

(1) Əhzab, 33/33.

(2) Buxari, Müslim. Ət-Tac: II / 851.

(3) Hatip, Muhtarul, s. 50.

(4) Tayalisi Müh. Əhadis, s. 67.

(5) Nimətü'l-İslam: s. 76.

(6) Istılahatı Fiqhiyyə: II / 174.

(7) Nimətü'l-İslam.

(Bk. Osman Qarabulud, İslamda Evlilik və Mahrəmiyyətləri, s. 298-300)

Cavab 2:

- Qadının, ərinin malından icazəsiz sədəqə verməsi caizdirmi?

Allah Rəsulu Əfəndimiz (s.ə.s.) buyurur ki:

"Qadın ərin evindən bir şey tasadduq edərsə (sədəqə versə) özü bir əcr, bir o qədər də əri və bir o qədər də xidmətçi alır və heç biri digərinin savabından bir şey əskiltməz. Ər bu savaba o şeyi qazandığı üçün, qadın da xeyrdə xərclədiyi (infaq ) üçün layiq olmuşdur. "(Əbu Davud, Büyu 84; Nəsai, Zəkat 57)

Əfəndimiz (ə.sm) Məkkənin fəthinin ardından etdiyi danışıqda da belə buyurmuşdur:

"Heç bir qadının, ərin icazəsi olmadan bir atiyyə (bəxşiş, hədiyyə) verməsi caiz deyildir." (Nəsai, Zəkat 58)

İbn Mâcə'dəki rəvayətində:

"Əri ondan məsul olduğu müddətcə heç bir qadının ərin malından, ondan icazəsiz verməsi caiz olmaz." (Nəsai, Zəkat 58)

Bir dəfə Ka'b'ın arvadı Allah Rəsuluna bir ləl-cəvahirat gətirmiş və

"Mən bunu sədəqə etdim." demişdi. Bunun üzərinə Allah Rəsulu:

"Qadının, ərindən icazəsiz onun malından verməsi caiz olmaz. Sən Kab-dan icazə aldın mı?" deyə soruşdu. O da,

"Bəli.", Dedi, amma Allah Rəsulu adam göndərib Kâ'b'da yenə də də soruşdurtdu: Onun da, "Bəli.", Deməsi üzərinə Hayra'nın tasaddukunu (sədəqəsini) qəbul etdi. [Bax. age., (zəif isnadla)]

Fiqhçilər hər mövzuda olduğu kimi, bu mövzudakı nasları da (hədisləri) topdan göz qarşısında saxlamışlar və ona görə hökm çıxarmışdırlar.

Buna görə:

1. Mənim malımdan kimsəyə bir qəpik verməyəcəksən, deyən (xəsis) ərin malından arvadı heç bir şey sədəqə edə bilməz. Necə ki qadın da ərinə belə söyləmiş olsa, o da onun malından bir şey verə bilməz., Versələr haram işləmiş və günah almış olurlar.

2. Ər hər hansı bir şey söyləməmiş olsa, arvadı onun malından adətən hədiyyə və sədəqə verilməyəcək qədər çox və qiymətli bir şeyi, icazə almadan yenə verə bilməz.

3. Ər arvadına: "Mənim malımdan, istədiyin zaman, istədiyin kəsə, istədiyin qədər verə bilərsən." kimi ümumi bir icazə vermişsə, qadın da bu mövzuda sərbəst olmuş olur. Artıq hər dəfə icazə almasına ehtiyac qalmaz.

4. Ər arvadına bu mövzuda bir şey söyləməmişdirsə, qadın da, ərin xəsis olmadığını bilirsə, adət olaraq verilməsi normal sayılan çox kiçik pul və əşyanı onun malından verə bilər. Məhz bu vəziyyətdə savab hər ikisinə də gedər.

5. Əri heç bir şey söyləməmiş olsa, ancaq verdiyini eşitdiyi zaman hirslənəcəyini bildiyi şeyləri, ondan soruşmadan verə bilməz.

İmam Nəvəvi məsələni belə açıqladığı kimi [Nəvəvinin görüşləri üçün bax. Suyuti, Zəhru'r-dilruba-alə'l-Müctəba (Sünənü'n-Nəsai) V / 50], Hənəfi fiqhçilərinin görüşü də belədir. [Hidâyə (Fəthul-Qadir ilə) IX / 292; Akkirmânî, Sərhu'l-Ərbâin, s.185]

Suallarla İslam