Izdırari Qədər ilə Evlilik və Ruzi Əlaqəsi Haqqında.

Dear Brother / Sister,

1- Qədər mövzusunda ağlınıza ilişən hər şeyi soruşa bilərsiniz. Bu vəziyyət inkar etdiyiniz mənasını verməz. Necə ki Qurandan öyrəndiyimizə görə Hz. İbrahim (ə.s.) ölülərin necə dirildiləcəyini soruşmuş, sonra da Allahım inanmadığımdan deyil, ürəyim rahat olsun deyə soruşuram demişdir. Bu səbəblə bizlər də ağlımıza ilişən suallarımızı soruşa bilərik. Biz də əlimizdən gəldiyi qədər cavab verməyə çalışarıq.

2- Qədərin əsas mənası Allahın, olmuş olacaq hər şeyi bilməsi deməkdir. Diqqət yetirsək insan iradəsini yox saymır. Bilmək ayrı etmək ayrıdır. Bilən Allahdır, edən quldur. Bu mövzuya bir misal verək;

Peyğəmbərimiz İstanbulun fəthini yüz illər əvvəl müjdələmiş və xəbər vermişdir. Zamanı gəlincə də dediyi kimi çıxmış. İndi, İstanbul Peyğəmbərimiz dediyi üçünmü fəth edildi, yoxsa fəth ediləcəyini bildiyi üçünmü söylədi. Demək ki Allah Fatehin çalışıb İstanbulu fəth edəcəyini bilirdi və bunu elçisi Hz. Peyğəmbərə bildirdi.

Buradakı incə nöqtə: Allah bildiyi üçün etmirik. Biz edəcəyimiz üçün Allah bilir. Onsuz da Allahın gələcəyi bilməməsi düşünülə bilməz. Bilməsə yaradıcı ola bilməz.

3- Qədəri ikiyə ayıra bilərik: ızdırari qədər, ixtiyari qədər.

"ızdırari qədər"də bizim heç bir təsirimiz yoxdur. O, tamamilə iradəmiz xaricində yazılmış. Dünyaya gələcəyimiz yer, anamız, atamız, şəklimiz, qabiliyyətlərimiz ızdırari qədərimizin mövzusudur. Bunlara özümüz qərar vermirik. Bu növü qədərimizdən ötəri məsuliyyətimiz də yoxdur.

İkinci qisim qədər isə, iradəmizə bağlıdır. Biz nəyə qərar verəcəyiksə və nə edəcəyiksə, Allah əzəli elmiylə bilmiş, elə təqdir etmişdir. Sizin soruşduğunuz sualda bu sahədə müzakirə edilməkdədir. Yəni siz bir namizəd tipi təyin edirsiniz və axtarırsınız. Allahda sizin istədiyiniz xüsusiyyətlərə sahib bir neçə adamı önünüzə çıxarır. Sizdə bunlardan birini iradənizlə bəyənib qəbul edirsiniz. Alahın alacaağınız yoldaşın kim olduğunu əzəldə bilməsi qədər, lakin sizin iradənizlə seçicilik cüzi iradə dediyimiz insanın məsuliyyət sərhədləridir.

İnsan etdiyindən məsul olmasaydı, "yaxşı" və "pis" sözləri mənasız olardı. Qəhrəmanları təqdirə, xainləri alçaltmağa gərək qalmazdı. Çünki, hər ikisi də etdiyini istəyərək etməmiş olardılar. Halbuki heç kim belə iddialarda olmaz. Vicdani olaraq hər insan, etdiklərindən məsul olduğunu və küləyin qarşısında bir yarpaq kimi olmadığını qəbul edər.

Suallarla İslam