Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) Zeyd bin Harisəni azad etməsi və onu övladlıq etməsi necə reallaşmışdır?

Zeyd bin Harisənin kölə olaraq satılması, Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) himayəsinə girməsi, Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) Zeyd bin Harisəni azad etməsi və onu övladlıq etməsi necə reallaşmışdır?

Dear Brother / Sister,

Zeyd bin Harisə, Kelb qəbiləsinə mənsub idi. Hələ səkkiz yaşlarında bir kiçik çoban ikən, anasıyla birlikdə getdiyi qohumlarının yanında, bir başqa qəbilənin basqını əsnasında əsir alınmışdı. Əsirlər bazarından da Hz. Xədicənin qardaş oğlu Hakim bin Hizan tərəfindən 400 dirhəmə satın alınıb Məkkəyə gətirilmişdi. 1 Hz. Xədicə, Zeydi qardaşı oğlundan almış və evində saxlayırdı.

Bu sırada, Əfəndimiz, Hz. Xədicə ilə evli idi.

Rəsulu Əkrəm, bu kiçik uşağı sevmişdi. Bu səbəblə Hz. Xədicədən onu özünə bağışlamasını istədi. Möhtərəm arvadları, Peyğəmbərimiz (s.ə.s. )-in bu arzusunu yerinə yetirdi.

Nəbiyyi Əkrəm Əfəndimiz də onu alaraq, azad etdi. 2

Zeyd, ifadə etdiyimiz kimi, hələ kiçik bir uşaq idi. Valideynləri, onun hara aparıldığını, kimə satıldığını bilmirdi. Harisəailəsi, uşaqları üçün hər gün gözyaşı tökürdü. Atası Harisə, evdə dayana bilməz olmuşdu. Diyar diyar gəzir, soruşmadıq qəbilə və getmədiyiyurd qalmamışdı. Biricik oğlu Zeyd üçün şeirlər deyilə deyilə gəzirdi.

Kiçik Zeyd isə, sanki ana atasını unutmuşdu. Məsud ailənin səadəti onun da yüksək ruhunu qucaqlamış və sanki onun ayrılmaz bir parçası halına gəlmişdi. Rahatı yerində idi, Kainatın Əfəndisiylə qaynaşmışdı. Onun şəfqətli qanadları arasında məsud idi, sevincli və dinc idi.

 

1. Tabakat, 1/497; Üsdü'l-Gabe, 2/224; İsabe, 1/563

2. Sire, 1/264; Tabakat, 1/497

 

Zeyd bin Harisənin özünü aparmaq üçün gələn atasıyla getməyib Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) ilə qalmağı seçməsi və buna qarşılıq Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) Zeyd bin Harisəni övladlıq əldə etməsi necə olmuşdur?

 

Günün birində Kelb qəbiləsindən bir neçə adam Kəbəni ziyarətə gəldi. Bu vaxt Zeydi gördülər və özüylə söhbət edincə də tanıdılar. Atasının, anasının dayanmadan özü üçün gözyaşı tökdüklərini, həsrətiylə yanıb alovlandıqlarını Zeydə izah etdilər.

Lakin Zeyd, çox sakit və rahat idi. Ana şəfqəti və ata sevgisindən daha ülvi və qüdsi şeylərə tabe olmanın könül rahatlığı içində, onlara cavabı bu oldu:

"Anamın atamın, mənim üçün gözyaşı tökdüklərini bilirəm. Yalnız sizdən bu söyləyəcəklərimin onlara çatdırılmasını istəyirəm:

'Mən, hər nə qədər uzaqlarda olsam da, qövmümə xəbər göndərdim ki, həcc mərasimi edilən müəyyən yerlər yanındakı Beytullahda oturur, xidmət edirəm.

Artıq, axtardığınızı əldə etmək üçün son gücünüzü xərcləməkdən, uzun uzun yollar qat' etməkdən, dəvələri yer üzündə qaçdırıb dayanmaqdan imtina edin.

Allaha həmd edərəm ki, mən indi, elə xeyirli, elə şərəfli bir ailə içində oluram ki, Maaddın sulbünden -Uludan uluya keçərək gəlmiş olan- şərəflilər bu ailədəndir. "'1

Bu xəbəri alan Harisə, qardaşı Kabla birlikdə yanına çox miqdarda axça da alaraqZeydi qurtarmaq üçün dərhal Məkkəyə gəldi. Soruşub araşdırıb, Rəsulu Əkrəm Əfəndimizi tapdı və

"Ey Qureyş Qövmünün Əfəndisi, əfəndisinin oğlu! Siz, Hərəm xalqı və Hərəmi Şərifin qonşususunuz. Beytullahın yanında əsirlərin əsarət bağlarını həll edər və qarınlarını doyurursunuz," deyə danışdıqdan sonra, əsl məqsədini belə ifadə etdi:

"Yanında olan oğulumuz üçün sənə gəldik. Sən bizi məmnun və razı edəcək bir fidyəs istə; biz sənə onu verək, oğulumuzu sərbəst burax."

Nəbiyyi Əkrəm,

"Oğulunuz kimdir?" deyə soruşdu.

"Zeyd bin Harisə" dedilər.

Peyğəmbərimiz (s.ə.s.),

"Bundan başqa bir istədiyiniz varmı?" dedi. Onlar,

"Xeyr, başqa istəyimiz yox" cavabını verdilər.

Bunun üzərinə Rəsulu Əfəndimiz,

"Əgər sizi seçsə, fidyəni almadan o sizindir, alın aparın. Yox, əgər məni seçsə, vallah, məni seçənə, kimsəni seçim etməm. "2 deyə danışdı.

Harisə və qardaşı, Əfəndimizin bu danışmasından məmnun oldular və

"Sən," dedilər, "bizə qarşı çox insaflı davrandın."

 Zeydə gələn Əfəndimiz,

"Bunları tanıyırsanmı?" deyə soruşdu.

Zeyd,

"Bəli, tanıyıram" dedi.

Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) təkrar,

"Kimdir onlar?" dedi.

Zeyd,

"Bu atamdır, bu da əmimdir" cavabını verdi.

Bundan sonra Peyğəmbər Əfəndimiz, Zeydə,

"Sən mənim kim olduğumu öyrəndin. Sənə olan şəfqət və sevgimi də gördün. O halda ya məni seç, yanımda qal; ya onları seç, get" deyərək onu seçimində sərbəst buraxdı.

Zeydin cavabı bu oldu:

"Mən heç bir kimsəni sənə seçməm. Sən, mənim üçün ana və ata mövqeyindəsən."

Oğulunun bu cavabı qarşısında çaşan və sarsılan ata Harisə, hiddətlə,

"Təəssüflər olsun sənə," dedi. "Demək ki, sən köləliyi azadlığa, ana, atana, əminə və ev xalqına seçirsən."

Lakin Zeyd, atasıyla eyni qənaətdə deyildi.

"Atacığım," dedi, "mən, bu şəxsdən elə şeylər gördüm ki, özünə heç bir zaman başqa bir kimsəni seçim edə bilməm. "3

Kiçik Zeyd, beləcə Rəsulu Əkrəm Əfəndimizə olan sədaqət və bağlılığını isbat etmişdi. Qədər, ona nurlu və parlaq bir gələcək hazırlayırdı. Bu halı, onun ilk müjdəsi idi.

 

Əfəndimizin Zeydi Övlad Əldə etməsi

Peyğəmbər Əfəndimiz Zeydə, bu bənzərsiz bağlılığının mükafatını vermədə gecikmədi. Dərhal əlindən tutaraq, onu Qureyşin oturduğu Hıcır məhəllinə apardı və xalqa belə xitab etdi:

"Ey hazır olanlar!

Şahid olun ki, bundan belə Zeyd mənim oğlum. Mən, ona varisim, o da mənə varisdir."

Məkkəlilər birini övlad əldə etmək istədikləri zaman belə edərdilər. Əfəndimiz də, onların bu adətlərinə uyğun gələrək Zeydi beləcə özünə övlad əldə etmiş oldu.

Peyğəmbər Əfəndimizin bu gözəl davranışı, çaşmış və dalğın dayanan Harisəninqəmli könülündə sevinc küləyi əsdirdi. Demək ki, oğlu əmin bir əldə idi. Könül dincliyi içində, oğlunu Kainatın Əfəndisinin yanında buraxaraq yurduna döndü. 4

Bundan sonra, Məkkədə, hər kəs Zeydi "Məhəmmədin oğlu Zeyd" deyə çağırmağa başladı. Əfəndimiz, peyğəmbərlik vəzifəsiylə məmur edilib, vəhy gəlməyə başlayınca, övladlıqların öz atalarının adlarıyla çağırılmaları əmr edildi. 5 Bunun üzərinə, Hz. Zeyd, atasının adıyla, Harisəoğlu Zeyd deyə çağırıldı.

Bu mövzudakı ayədə belə buyurular: "Onları öz atalarına nisbət edin; Allah qatında doğru olan budur. Əgər atalarının kim olduğunu bilmirsinizsə, onsuz da onlar sizin din qardaşlarınız və dostlarınızdır. .."6

Həzrəti Ömərin oğlu Abdullah (r.ə.), bu xüsusu belə ifadə etmişdir:

"Biz, 'Övladlıqları atalarının adı ilə çağırın' ayəsi enənə qədər, Zeydi Hərisə oğlu Zeyd deyə deyil, Məhəmməd oğlu Zeyd deyə çağırardıq. "7

Ayrıca, bu ayə ilə övladlıqların övlad əldə edən kimsəyə varis olması hökmü də ortadan qaldırıldı. Həzrəti Zeyd, Əfəndimizə peyğəmbərlik vəzifəsi verildikdən sonra, Hz. Xədicə və Hz. Əlini ardınca dərhal İslamın sinəsinə qaçacaq və üçüncü Müsəlman olma şərəfinə çatacaq.

Rəsulu Əfəndimiz, Həzrəti Zeydi çox sevərdi. Zaman zaman özünə,

"Ey Zeyd, sən qardaşımız və azadlımızsan"8 deyərək iltifatda olardı.

Rəsulu Əkrəm, daha sonra da çox sevdiyi bu böyük insanı, baxıcısı Ümmü Eymenlə evləndirəcək və bu evlilikdən yenə çox sevdiyi və çox vaxt tərkində daşıdığı Üsamə həzrətləri dünyaya gələcəkdir.

 

1. Tabakat, 3/41; Üsdü'l-Gabe, 2/225; İsabe, 1/523

2. Tabakat, 3/42; Üsdü'l-Gabe, 2/225, İsabe, 1/523

3. Tabakat, 3/42; Üsdü'l-Gabe, 2/225

4. Tabakat, 3/42; Üsdü'l-Gabe, 2/225, İsabe, 1/563

5. Əhzab Surəsi, 5, 40

6. Əhzab Surəsi, 5

7. Tabakat, 3/43; Buxari, 3/174; Müslim, 3/131

8. Buxari, 3/303

 

 

Saleh Suruç

Suallarla İslam