Şiəlik

Dear Brother / Sister,

Şiələr; Qaliyə, Zeydiyə və İmamiyə kimi bir neçə sinifə ayrılsalar da, indiki vaxtda Şiə deyilincə, ümumiyyətlə İmamiyə aydın olmaqdadır.

Bunlar, Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) davamlılığa irtihalinden sonra Hz. Əli (r.ə.) və sırasıyla iki oğlu ilə nəvələrini Allahın əmri, Rəsulullahın təyini və vəsiyyəti ilə qanuni imam (xəlifə) qəbul edər və beləcə on iki İmama inanmağı imani bir rükn olaraq görərlər. İşdə bu təriqət, imam olaraq yalnız on iki İmamı qəbul etdiklərindən ötəri "İsna Aşeriyye (on ikiçilər)", imamlara inanmağı imanın şərtlərindən biri olaraq qəbul etdiklərindən ötəri "İmamiyə", həm etiqad, həm də ibadət və muamelatta İmam Cəfər Sadiğin fikirlərinə söykəndikləri üçün "Cəfəriyyə" adı verilməkdədir.

Şiələr, imamətin, yəni xəlifəliyin, Əhli Sünnənin qəbul etdiyi kimi, Müsəlmanların istək və seçkisinə buraxıla biləcək "kiçik" işlərdən olmadığı fikirindədirlər. Onlara görə imamət, dinin əslində olan bir rükndür və iman əsasları arasında iştirak edər. Bundan ötəri Şiələr necə Allaha, peyğəmbərlərə və axirət gününə iman edirlərsə, eyni şəkildə imamın mövcudiyyətinə də inanmaq məcburiyyətindədirlər. Bu inanca görə, imamlar eynilə peyğəmbərlər kimi günahsızdırlar; nə kiçik, nə böyük heç bir günah işləməzlər, zülm etməzlər; onları tanımayan kimsə küfrə girər. Hətta, "Onların əmrləri Allahın əmrləridir; nəhyləri də ONun nəhyidir. Onlara itaət, Allaha itaətdir, onlara üsyan Allaha üsyandır."

Bu gün İmamiyəliyi rəsmi bir məzhəb olaraq qəbul edən İran, dini səlahiyyətləri sahib imamlıq vəzifəsini də "Ayetullahil-uzma"ya vermişdir. Bunun üçün bu "imam"a mütləq surətdə itaət lazımdır. Ona qarşı gəlmək Allaha və Peyğəmbərə qarşı gəlmək kimidir. "İranın rəsmi dini İslam və İsna Aşeri Cəfəri məzhəbidir. Və bu maddə əbədi olaraq dəyişdirilməz" şəklində iştirak edən İran Konstitusiyasında "On iki İmama" inanma mühüm bir əsas olaraq qəbul edilməkdədir. (1)

Şiələr tərəfindən bu şəkildə görülən imamət məsələsi, Əhli Sünnəyə görə, qətiliklə dinin üsulu arasında iştirak etməz. İmam, yəni xəlifə, Müsəlmanların məşvərəti və seçkisi ilə iş başına gəlir. Din və dünya işlərində müəyyən xüsusiyyətləri daşıyan hər hansı bir şəxs Müsəlmanların idarəsini boynuna götürə bilər. Heç bir şəkildə günahsız ola bilməz.

Əhli Sünnənin On iki İmama baxışına gəlincə; Peyğəmbərimizin mübarək nəsilindən gələn on bir imam (Hz. Əli əfəndimizlə birlikdə on iki) olar fəzilət, təqva və mənəvi mərtəbə olaraq böyük vəli və qütbdürlər.
Bədiüzzaman, "Ümmətimin alimləri Beni İsrail peyğəmbərləri kimidir." hədisinin sirrinə məzhər olan şəxsləri sayarkən, on iki imamı da zikr edər. (2) Başqa bir ifadəsində, "Əhli həqiqət başda Eimmesi Erbaa [dörd məzhəb imamı> və Əhli Beytin Eimmesi İsna Aşar [On iki İmam> olaraq Əhli Sünnə" (3) deyərək on iki İmamı əhli sünnənin böyükləri olaraq təqdim edər.

On iki İmam bu şəxslərdir: Hz. Əli, Hz. Həsən, Hz. Hüseyn, Əli ibn Hüseyn, Məhəmməd Baqir, Cəfəri Sadıq, Musa Kazım, Əli Rıza, Məhəmməd Taqi, Əli Nağı, Həsən Əsgəri və Məhəmməd Mehdi (Allah hamısından razı olsun.)

Qaynaqlar
1. Çağımızda Etiqadı İslam məzhəbləri, s. 118-139; İzah edilən elmi Kəlam, s. 24-25.
2. Şüalar, s. 527.
3. Emirdağ Lahikası, 1:201

Suallarla İslam